Dieta bezglutenowa – kiedy stosować?

Dieta bezglutenowa to taka, która wyklucza wszystkie źródła glutenu, białka występującego w pszenicy, jęczmieniu i życie. Ten rodzaj diety powinien być stosowany przez osoby, które mają celiakię – zaburzenie autoimmunologiczne charakteryzujące się nietolerancją białka glutenu. Osoby, które cierpią na alergię lub nietolerancję tego składnika, również mogą znaleźć ulgę po zastosowaniu tej diety. Ponadto niektóre osoby bez żadnych dolegliwości medycznych decydują się na dietę bezglutenową ze względu na jej potencjalne korzyści zdrowotne.

Czym jest gluten?

Gluten jest białkiem występującym w pszenicy, życie i jęczmieniu. Znajduje się również w wielu przetworzonych produktach spożywczych jako dodatek. Działa on jako środek wiążący, pomagając utrzymać żywność razem i nadając wypiekom ich konsystencję. Nietolerancja lub wrażliwość na ten składnik może powodować problemy trawienne, m.in. takie jak wzdęcia, bóle brzucha, biegunki, zaparcia i inne objawy. Ludzie z celiakią muszą wykluczyć wszystkie źródła glutenu, aby zapobiec uszkodzeniu jelita cienkiego.

Dlaczego warto wykluczyć z diety produkty zawierające gluten?

Eliminacja glutenu z codziennej diety niesie ze sobą szereg korzyści dla zdrowia i samopoczucia. Należą do nich m.in.:

• Zmniejszenie objawów trawiennych: Osoby z wrażliwością na ten składnik często doświadczają bólu brzucha, wzdęć, biegunki i innych objawów żołądkowo-jelitowych po spożyciu. Wyeliminowanie glutenu z diety może zmniejszyć lub wyeliminować te niewygodne i uciążliwe objawy trawienne.

• Poprawa wchłaniania składników odżywczych: Gluten może uszkodzić jelito cienkie, upośledzając jego zdolność do wchłaniania niezbędnych witamin i minerałów. Usunięcie tego składnika z diety może pomóc poprawić wchłanianie składników odżywczych i ogólny stan zdrowia.
• Poprawa nastroju: Wiele osób z wrażliwością na ten składnik zgłasza uczucie szczęśliwsze i mniej niespokojne po wyeliminowaniu go ze swojej diety. Może to być spowodowane poprawą trawienia lub poprawą wchłaniania składników odżywczych.
• Utrata wagi: Pokarmy zawierające gluten są często wysokokaloryczne i nisko odżywcze, więc wyeliminowanie ich z diety może prowadzić do utraty wagi, jeśli zostanie wykonane prawidłowo poprzez zastąpienie przetworzonej żywności całymi pokarmami, takimi jak owoce, warzywa, orzechy, nasiona, fasola i rośliny strączkowe.

Celiakia, alergia na pszenicę i nietolerancją glutenu – różnice

Celiakia to zaburzenie autoimmunologiczne, w którym układ odpornościowy organizmu błędnie atakuje własne tkanki, a konkretnie wyściółkę jelita cienkiego. Wywołuje ją spożywanie glutenu, białka występującego w pszenicy, jęczmieniu i życie. Osoby z celiakią doświadczają problemów trawiennych, takich jak ból brzucha, wzdęcia, biegunka i utrata wagi. Długoterminowe powikłania mogą obejmować anemię i niedożywienie, jeśli nie są odpowiednio zarządzane.

Alergia na pszenicę to reakcja alergiczna na jedno lub więcej białek występujących w pszenicy. Objawy zwykle rozwijają się w ciągu kilku minut po zjedzeniu czegoś zawierającego pszenicę i mogą obejmować m.in. pokrzywkę, swędzenie, obrzęk twarzy lub gardła, kichanie, kaszel lub świszczący oddech, wymioty i trudności w oddychaniu.

Nietolerancja glutenu to stan, w którym ludzie mają trudności z trawieniem pokarmów zawierających gluten z powodu niedoboru enzymów. Objawy mogą obejmować ból brzucha, wzdęcia, gazy i biegunkę. Jest często mylona z celiakią, ale nie jest to zaburzenie autoimmunologiczne jak celiakia; nie powoduje uszkodzenia jelit, jak celiakia może.

Celiakia — co to za choroba?

Celiakia jest zaburzeniem autoimmunologicznym, w którym układ odpornościowy organizmu reaguje nieprawidłowo na gluten, białko znajdujące się w pszenicy, życie i jęczmieniu. Kiedy osoba z celiakią spożywa żywność zawierającą gluten, jej układ odpornościowy atakuje wyściółkę jelita cienkiego, powodując stan zapalny i uszkodzenie, a nawet zanik kosmków jelitowych – maleńkich, palczastych wypustek, które wyściełają jelito cienkie i pomagają wchłaniać składniki odżywcze z trawionego pokarmu. Uszkodzenia te uniemożliwiają wchłanianie niezbędnych witamin i innych składników odżywczych, co prowadzi do niedożywienia i szerokiego zakresu potencjalnych problemów zdrowotnych.

Jak zdiagnozować celiakię?

Pierwszym krokiem w kierunku rozpoznania celiakii wywiad lekarski i stwierdzenie typowych dla tego schorzenia objawów, które ulegają nasileniu po spożyciu pokarmów zawierających gluten. Samo badanie przedmiotowe oraz obraz kliniczny nie są jednak wystarczające do definitywnego rozpoznania celiakii. W tym celu niezbędne jest przeprowadzenie testów diagnostycznych i badań, dzięki którym będzie możliwe postawienie ostatecznej diagnozy, a należą do nich m.in.:

• Badanie krwi: Badanie krwi jest najczęstszym sposobem diagnozowania celiakii. Poszukuje ono pewnych przeciwciał we krwi, które są związane z tym stanem.
• Endoskopia: Endoskopia jest inwazyjną procedurą, która polega na wprowadzeniu małej kamery do jelita cienkiego, aby szukać uszkodzenia kosmków, które mogą być spowodowane przez celiakię.
• Badania genetyczne: Badania genetyczne mogą być stosowane do identyfikacji specyficznych markerów genetycznych związanych z celiakią, takich jak HLA-DQ2 i HLA-DQ8. Jeśli te markery są obecne, może to wskazywać na wyższe ryzyko rozwoju celiakii.

Produkty dozwolone na diecie bezglutenowej

Podczas stosowania diety bezglutenowej kluczowe jest zrozumienie, jakie pokarmy zawierają, a jakie nie zawierają tego składnika. Pokarmy takie jak owoce i warzywa, fasola, orzechy i nasiona, ryby i drób są naturalnie wolne od glutenu i bezpieczne do spożycia. Z drugiej strony, należy unikać produktów zawierających pszenicę, żyto lub jęczmień, takich jak chleby i makarony. Istnieje wiele alternatyw dla tych rodzajów żywności, które mogą być spożywane podczas utrzymywania ścisłej diety. Dzięki odpowiednim badaniom i planowaniu posiłków możliwe jest prowadzenie zdrowego i zrównoważonego stylu życia przy jednoczesnym unikaniu wszystkich źródeł glutenu. Produkty i żywność oznaczone międzynarodowym symbolem przekreślonego kłosa są to tzw. produkty bezglutenowe, które są całkowicie bezpieczne dla chorego na celiakię lub uczulonego na alergen.

Odchudzanie, a dieta bezglutenowa

Utrata wagi i dieta bezglutenowa to dwie różne rzeczy. Dieta bezglutenowa oznacza unikanie pokarmów zawierających białko – gluten, który występuje w pszenicy, życie i jęczmieniu. Dieta ta jest zalecana dla osób, które mają celiakię lub nie tolerują tego białka. Z drugiej strony, utrata wagi wymaga ogólnej zmiany stylu życia, która obejmuje zdrowsze nawyki żywieniowe i zwiększenie aktywności fizycznej. Jedzenie tej diety może pomóc w utracie wagi, ponieważ eliminuje przetworzoną żywność, która często zawiera niezdrowe dodatki i konserwanty. Jednak osoba może nadal przybierać na wadze na diecie bezglutenowej, jeśli spożywa zbyt wiele kalorii z innych źródeł, takich jak tłuszcze, cukry i węglowodany.

Dieta bez glutenu – tylko ze wskazań medycznych

Podsumowując, dieta bezglutenowa nie powinna być lansowana jako „metoda” na dobre samopoczucie czy zrzucenie zbędnych kilogramów, ponieważ jej nieumiejętne stosowanie może być źródłem większych kłopotów niż korzyści.

Stosowanie diet eliminacyjnych, powinno wynikać ze wskazań medycznych. Decyzja o jej wprowadzeniu powinna być skonsultowana z lekarzem, ponieważ nieprzemyślane wykluczenie glutenu może przyczynić się do trudności diagnostycznych w przypadku faktycznego występowania chorób związanych z wrażliwością na to białko.